Патшалӑхӑн тата муниципалитетӑн пулӑшӑвне кӳрекен нумай ӗҫ тӑвакан центрсем хушшинче республика шайӗнчи конкурс иртнӗ.
Ӑмӑртӑва темиҫе номинаципе йӗркеленӗ. «Нумай ӗҫ тӑвакан центрӑн чи лайӑх универсаллӑ специалисчӗ» ята Шупашкарти центрта ӗҫлекен Ольга Чернова тивӗҫнӗ. Етӗрнери центрта тӑрӑшакан Валентина Степанова иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Нина Рамеева — виҫҫӗмӗш.
Нумай ӗҫ пурнӑҫлакан центрсене хӑйсене те хакланӑ. Чи лайӑххи тесе Елчӗк районӗнчине палӑртнӑ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Шупашкар тата Ҫӗмӗрле хулисенчи нумай ӗҫ пурнӑҫлакан центрсем тухнӑ.
Центрсенче персонала епле ертсе пынине те хакланӑ. Тӳресен шучӗпе Ҫӗрпӳ районӗнчине ҫитекен тупӑнман. Елчӗк районӗнчине тата Улатӑр хулинчине те пысӑка хурса хакланӑ май иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсемпе палӑртнӑ.
Республикӑри ял хуҫалӑхӗсем выльӑх-чӗрлӗх валли апат хатӗрлеме тытӑннӑ. ЧР Ял хуҫалӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, 19 район ку ӗҫе тытӑннӑ. Ҫӗмӗрле тата Улатӑр районӗсем ҫеҫ васкамаҫҫӗ-ха.
«Ольдеевский» хуҫалӑхра люцернӑна ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗнчех ҫулма тытӑннӑ. Агрофирма ӗҫченӗсем каланӑ тӑрӑх, ку вӑхӑтра ҫак курӑк чечек ҫурма хатӗрленет, ҫавӑнпа унта протеин нумай.
«Атлашевский» ял хуҫалӑх предприятийӗ те малта пыракансен йышӗнче. Унта 1 пин ытла тонна сенаж хатӗрлеме ӗлкӗрнӗ. Ӗҫе пурнӑҫлама вӗсем ҫӗнӗ комбайн туяннӑ.
Республикӑра пӗтӗмпе 600 пин тонна утӑ, 200 пин тонна силос, ҫавӑн чухлех сенаж хатӗрлеме палӑртнӑ. Каласа хӑвармалла: выльӑх-чӗрлӗх валли апат хатӗрлемешкӗн Ҫӗрпӳ тата Шупашкар районӗсем малтан тухнӑ.
Ҫӗркаҫ, ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, Ҫӗрпӳ районӗнче ҫӳп-ҫап свалки ҫунма тытӑннӑ. Вырӑнти администраци пӗлтернӗ тӑрӑх, пушара паян 11 сехетре ҫеҫ сӳнтернӗ.
Ку свалкӑна районти мӗн пур ҫӳп-ҫапа килсе тӑкнӑ. Пушар ҫӗрле тухнӑ. Ҫӑра тӗтӗм ҫывӑхри ялсене ҫитнӗ.
«Тӗтӗм пӗр уйӑх пулӗ ӗнтӗ. Торф пек мӑкӑрланса выртӗ. Ку, ахӑртнех, такамӑн ӗҫӗ. Халӑх ӑна хуптарассишӗн пӗрре мар ыйту ҫӗкленӗ, анчах усӑсӑр», — тенӗ ҫав тӑрӑхри Иван.
Пушара сӳнтернӗ. Ҫуннӑ вырӑна тӑпрапа хупланӑ. Пӗтӗмпе 70-80 тӑваткал метр ҫуннӑ.
Ҫӗрпӳ районӗнчи прокуратурӑна Казахстанӑн тӗп хулинче, Алма-Атара, ҫуралнӑ 41 ҫулти Рамиль Рафикова лартнӑ.
Юстицин советникӗ прокурор пулассишӗнех инҫет ҫӗртен куҫса килмен — вӑл унчченех Чӑваш Енре ӗҫленӗ.
Рамиль Тафикович вӗренме те пирӗн республикӑн тӗп хулинче ӑс пухнӑ: 1998–2003 ҫулсенче вӑл Шупашкарти коопераци институтӗнче юридици факультетӗнче вӗреннӗ. Унтан диплом илсе тухнӑ ҫулхинех ӑна юпа уйӑхӗнче республикӑн прокуратура органӗсенчен пӗрне, Шупашкарти Калинин районӗн прокуратурине прокурорӑн пулӑшаканӗ пулма илнӗ. Кайран вӑл тӗп хуламӑрти Ленин районӗнчи прокурора пулӑшма тытӑннӑ, унтан тата — Калинин районӗнчине. 2007 ҫулхи раштав уйӑхӗнче ӑна Шупашкарти Мускав район прокурорӗн ҫумӗн должноҫне шаннӑ. Пӗлтӗрхи утӑ уйӑхӗнче Ҫӗрпӳ район прокурорӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлама тытӑннӑ.
«Подвиг предков бессмертен» (чӑв. Асаттесен паттӑрлӑхӗ вилӗмсӗр) — ҫак ятпа Ҫӗнтерӳ уявӗ умӗн республикӑра шкул ачисен хайлавӗсен пуххине кӗнекен пичетлесе кӑларнӑ. Тиражӗ 500 экземпляр. Конкурса республикӑри коммунистсен партийӗ 2015 ҫулта фашистла Германие ҫапса аркатнӑранпа 70 ҫул ҫитнине халалласа ирттернӗ. Вӑрҫӑра паттӑрлӑх кӑтартнӑ хӑйсен тӑванӗсемпе ял-хула тӑрӑхӗсенчи паттӑрсем ҫинчен конкурса пурӗ чӑвашла тата вырӑсла ҫырнӑ 126 ӗҫ килнӗ: республикӑри 14 районпа 5 хуларан.
Ҫӗнтерӳҫӗ ятне Ҫӗрпӳ районӗнчи Патӑрьел ялӗнчи Андрей Петров тивӗҫнӗ. Иккӗмӗш вырӑнта: Кристина Аверьянова (Вӑрмар районӗ, Мӑнҫырма), Лилиана Михайлова (Шупашкар районӗ, Ҫӗньял), Ангелина Ястребова (Муркаш районӗ, Муркаш) тата Николай Иванов (Хӗрлӗ Чутай районӗ, Штанаш). 3-мӗш вырӑна Кристина Прокопьева (Йӗпреҫри 1-мӗш шкул), Софья Яруткина (Шупашкар районӗ, Ҫӗньял), Александр Кузин (Ҫӗрпӳ районӗ, Туҫи), Денис Базманкин (Патӑрьелти 1-мӗш шкул), Варвара Фёдорова (Ҫӗнӗ Шупашкарти 12-мӗш шкул) тата и Михаил Евсягин (Ҫӗмӗрлери 2-мӗш шкул) тухнӑ.
Кӗнекере конкурса хутшӑннӑ пур авторӑн хайлавне те пичетленӗ.
«Чи тӗрӗс те суйма май килмен кӑтарту — 100 гектар пуҫне ял хуҫалӑх продукцийӗ туса илни», — теме юрататчӗ Шупашкар районӗнчи Свердлов ячӗллӗ колхоза, ас тӑвасса виҫӗ теҫеткене яхӑн ҫул, ертсе пынӑ Александр Пушкин. Ҫак цифра тӑрӑх хакласан, ял хуҫалӑх продукцине туса илекенсем Шупашкар районӗнче пуринчен тухӑҫлӑрах ӗҫленӗ. Кӑҫалхи пӗрремӗш кварталта Чӑвашстат кӑтартӑва ку енпе тишкернине сӑнанӑ май ҫапла пӗтӗмлетме май килет.
100 гектар ял хуҫалӑх ҫӗрӗ пуҫне ял хуҫалӑх продукцине республикӑра вӑтамран 430 пин тенкӗлӗх туса илнӗ. Шупашкар районӗнче ку цифра 2137 пин тенкӗпе танлашать, Патӑрьел районӗнче — 515 пин, Шӑмӑршӑ районӗнче — 501 пин, Муркаш районӗнче — 450 пин, Ҫӗрпӳ районӗнче — 451 пин.
Ытти района илсен, 105 пин тенкӗрен пуҫласа (Улатӑр районӗнче) 427 пин тенкӗ таран (Вӑрнар районӗ).
Роспотребнадзоран Чӑваш Енри управленийӗ Ҫӗрпӳри тӗп пульницӑра тӗрӗслев ирттернӗ. Кун хыҫҫӑн тӗп тухтӑр тӗлӗшпе протокол ҫырнӑ.
Пульница уйрӑмӗнче юсав пулманни пирки ҫынсем нумай хутчен ҫӑхавланӑ-мӗн. Ҫӗрпӳри пульницӑри инфекци уйрӑмӗнче юсав ҫукран Роспотребнадзора ҫӑхав ҫырнине Дмитрий Семенов пӗлтернӗ.
Ведомство ӗҫченӗсем уйрӑма ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнче тӗрӗсленӗ. Вӗсем ҫурт тӑррине ҫӗнетмеллине, умне, пӳлӗмсене юсамаллине палӑртнӑ.
Управленире палӑртнӑ тӑрӑх, 1,3,5-мӗш палатӑсенче юсав ирттернӗ, пластик чӳрече лартнӑ. 1, 2, 4-мӗш палатӑсенче, ваннӑйра, туалетра, пациентсене йышӑнмалли пӳлӗмре юсав тумалла.
Тӗп тухтӑр Ольга Ермакова палӑртнӑ тӑрӑх, ЧР сывлӑх сыхлавӗн министерстви пульницӑна юсамашкӑн ҫулсерен 5 миллион тенкӗ уйӑрать. Анчах кӑҫал йывӑр лару-тӑрӑва пула укҫа-тенкӗ уйӑрман.
Пациентсенчен ыйтса пӗлнӗ чухне палатӑсенче кӑткӑсем, сӑвӑссем пурри ҫирӗпленмен.
«Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш» ятпа ирттернӗ видесӑвӑсен конкурсра мала тухнисене палӑртнӑ. Кун пирки «Шкулта» интернет-журнал пӗлтерет. Хаклавҫӑсен йышӗ пӗчӗк мар пулнӑ — пурӗ 13 ҫын. Вӗсен ӗҫне пӗтӗмлетнӗ хыҫҫӑн мала ҫак ачасем тухнӑ:
«Пукан ҫинче» номинацире (кунта чи кӗҫӗннисем пулчӗҫ) Вӑрмар районӗнчи Чулкаҫри тӗп шкул ҫумӗнчи ача пахчине ҫӳрекен Софья Моисеева тухнӑ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Татьяна Патшинӑпа Мария Лотова йышӑннӑ. Ҫавӑн пекех палӑрнӑ: Арина Емельянова, Ева Сорокина тата Макар Иванов.
«Пукане» номинацире 4 ҫул ҫурӑран аслӑрах шкул ҫулне ҫитмен хӗрачасем тупӑшрӗҫ. Чи маттурри Комсомольски районӗнчи 2-мӗш ача пахчине ҫӳрекен Мария Николаева пулчӗ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Ульяна Шашковӑпа Анна Михайлова йышӑнчӗҫ. Анна — Пушкӑрт Республикинчен. Ҫавӑн пекех палӑрчӗҫ: Ульяна Альгеева, Юлия Маркова, Марина Алексеева.
«Шӗвӗркке» номинаци «Пукане» пеккиех, анчах арҫын ачасем валли. Кунта мала Шупашкарти 112-мӗш ача пахчине ҫӳрекен Даниил Афанасьев тухрӗ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Владимир Яковлевпа Сергей Лукианов йышӑнчӗҫ.
Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 19-мӗшӗнче ирхи 6 сехетре Ҫӗрпӳри тӗп пульница тамбурӗнче тин ҫуралнӑ ача выртнине асӑрханӑ. Ӑна амӑшӗ пӑрахса хӑварнӑ. Урамра ун чухне 3 градус сивӗ пулнӑ.
Телее, хӗрачана часах асӑрханӑ, сывлӑхӗ хӑрушлӑхра пулман. Анчах ҫав вырӑнта видеокамера пулманни лару-тӑрӑва йывӑрлатнӑ.
Темӗнле пулсан та йӗрке хуралҫисем ача пӑрахса хӑварнӑ амӑшне тупнӑ. Вал — 39 ҫулти хӗрарӑм, Ҫӗрпӳрех пурӑнаканскер. Ача кӗтнӗ чухне вӑл шута тӑман. Ача унӑн пулнине экспертиза палӑртнӑ. Хӗрарӑм хӑй те йӑлтах каласа кӑтартнӑ.
Халӗ ку ӗҫе тишкереҫҫӗ. Ҫав хӗрпӗрчи халӗ ҫемьере ӗнтӗ. Ӑна ырӑ ҫынсем усрава илнӗ.
Ҫӗрпӳ районӗнчи пӗр ҫынна влаҫ ҫыннине хур кӑтартнӑшӑн айӑпласшӑн. Ун тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе суда ярса панӑ. Арҫынна вара хальлӗхе психиатри стационарне вырнаҫтарнӑ.
Следстви пӗлтернӗ тӑрӑх, 2015 ҫулхи юпа уйӑхӗн 12-мӗшӗнче вӑл асӑннӑ районти Рынкӑ Салинче пулнӑ. Арҫын вырӑнти ял тӑрӑхӗн администраци залне пурлӑх тата ҫӗр налукӗсене тӳлеме килнӗ.
Хайхискер пуҫлӑхпа калаҫнӑ вӑхӑтра хирӗҫсе кайнӑ, хӗрарӑма ҫынсен умӗнче хӑртса тӑкнӑ, унтан аллипе питӗнчен ҫапнӑ.
Тӗрӗслев ирттернӗ чухне кӳнтеленсенчен ыйтса пӗлнӗ. Халӗ ҫав арҫынна психиатри стационарӗнче сипленме сӗннӗ.
-4.7 °C